"Không có gì sai với điều đó. Đó là một phần của hiệp ước giữa Mỹ và Philippines", người phát ngôn Phủ tổng thống Philippines Salvador Panelo nói, đề cập tới Hiệp ước phòng thủ chung Philippines-Mỹ được 2 bên ký kết năm 1951.

Philippines khẳng định không có gì sai nếu Mỹ hỗ trợ giám sát vùng đặc quyền kinh tế. (Ảnh: U.S Navy).

Theo Hiệp ước này, Manila và Washington cam kết hỗ trợ cho quốc gia còn lại trong trường hợp một trong hai quốc gia bị tấn công vũ trang vào lãnh thổ lục địa hoặc đảo ở Thái Bình Dương thuộc quyền tài phán của quốc gia đó, các lực lượng vũ trang, các tàu hoặc máy bay ở Thái Bình Dương.

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana đề xuất ý tưởng tìm kiếm sự hỗ trợ Mỹ vào tuần trước khi bày tỏ quan ngại liên quan tới thông tin tàu khảo sát Trung Quốc hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế Philippines mà không thông báo cho chính phủ nước này.

"Ở Biển Tây Philippines (cách Philippines gọi Biển Đông), nếu tàu Trung Quốc ở xa quá thì radar của chúng tôi không thể phát hiện họ được. Tuy nhiên, những nước như Mỹ lại có các vệ tinh có thể giám sát hiệu quả" ông Lorenzana nhấn mạnh trong cuộc phỏng vấn trên truyền hình cuối tuần trước.

Theo quân đội Philippines, có ít nhất 4 tàu Trung Quốc đi qua eo biển Sibutu ở mũi phía Nam Philippines kể từ tháng 2. Các tàu Trung Quốc được cho là tắt hệ thống nhận dạng tự động để không bị phát hiện.

Ông Lorenzana khẳng định Manila không ngăn cản Bắc Kinh thực hiện các hoạt động nghiên cứu nhưng điều kiện là họ phải thông báo trước như những gì mà các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Pháp vẫn làm khi họ thực hiện khảo sát ở Biển Đông.

Cũng trong tuần trước, chuyên gia Ryan Martinson, Giáo sư Đại học Chiến tranh Hải quân Mỹ đăng tải loạt hình ảnh cho thấy 2 tàu khảo sát Trung Quốc hoạt động trong vùng EEZ của Philippines.

"Nếu họ chỉ có ý định nghiên cứu cá hay đại dương thì đó không phải là vấn đề an ninh. Nhưng nếu tàu của họ đang làm những việc khác như do thám vị trí của chúng tôi thì đó lại là chuyện khác", ông nhấn mạnh, nói thêm rằng không chỉ tàu khảo sát mà cả tàu chiến của Bắc Kinh cũng đi qua lãnh hải Philippines.

Trong tuyên bố đưa ra mới đây, ông Panelo cho biết Bộ Ngoại giao Philippines đã trao công hàm phản đối sự hiện diện của các tàu Trung Quốc, nhưng không đề cập tới phản ứng của Bắc Kinh.

"Điều quan trọng là chúng tôi đã trao công hàm phản đối. Giờ thì phụ thuộc vào cách họ phản ứng với nó", ông cho hay

Khi được hỏi liệu Manila có thấy được sự chân thành trong tình hữu nghị của Trung Quốc với Philippines hay không, ông Panelo nói rằng vẫn chưa rõ liệu Bắc Kinh có biết về việc tàu của họ đi qua vùng lãnh hải của Philippines hay không. Ông đồng thời nhắc lại cam kết của Đại sứ Trung Quốc tại Philippines rằng nước này sẽ không dung thứ cho bất kỳ hành vi sai trái nào.

"Đó chính xác là lý do tại sao chúng tôi trao công hàm phản đối. Khi đó, họ sẽ được thông báo về những gì xảy ra trong khu vực nếu họ chưa hay biết về điều đó", người phát ngôn Phủ Tổng thống Philippines cho biết./.